WARBIXIN: Heshiishkii Maal-gashiga Dekadda Berbera ee Somaliland iyo DP World kala Saxiixdeen
Axad, September 11, 2016 (HOL) —
Xukuumadda Somaliland, ayaa Heshiish Rasmi ah la saxeexatay shirkadda dekadaha
Samaysa ee DP World ee laga leeyahay wadanka Isku tagga imaaraadka Carabta,
waxaana heshiishkaasi lagula galay inay maamusho dekadda Berbera muddo sodan
sanno ah, taas oo ku samaynaysa balaadhin iyo horumar dekeddaasi ay hadda
gacanta ku haysay xukuumadda Somaliland.
Dekadda Berbera oo ku taalla meel istaatijiyada ah ayaa waxa
usoo tartamaya shirkado badan oo ay ugu waaweyn yihiin shirkadda DP Wolrd iyo
shirkadda faransiiska ah ee Balore oo iyaduna aad u danaynaysay, isla markaana
ilaa iyo 2008-kii raajicinaysay in lagu wareejiyo.
Wasiiraddii hore ee arrimaha
dibadda iskaga kala dambeeyey ayaa shirkadda Balore ee Faransiiska ahi
booqashooyin u geysay dekaddaha badan ee ay maamulaan oo ay u badan yihiin
waqooyiga Afrika, haseyeeshee shirkaddan DP World oo tartanka mar dambe soo
gashay ayaa xukuumadda Somaliland u ogolaaday inay dekadda Berbera maalgashato.
Wasiirka Arriamha Dibadda
Somaliland Dr;Sacad Cali Shire ayaa sheegay in shirkaddo badan quud-daraynayeen
inay maalgashadaan dekadda Berbera, haseyeeshee tartankii ay ku guulaysatay
shirkadda Dp World.
Inkastoo dadka falanqeeya
arrimaha dhaqaalaha ay door bidayeen in shirkadda Balore inay maalgashaddo
dekadda Berbera ka fiicantahay shirkadda DP Wolrd, iyagoo ku saleeyey danaha ay
kala leeyihiin labadan shirkadood.
Dadka dhaliilaya shirkadda
DP World ayaa sheegay in aanay horumar badan ka samayn Karin dekada Berbera
iyagoo ku sababeeyey in shirkadda DP World aanay marna ogolaan doonin inay ka
horumariso dekadaha gobolka ku yaalla ee ayka mid tahay dekada Dubai, isla
markaana aanay ogolaan doonin in dekaddi la tartanto dekadoodda Dubai, taas
macnaheeduna noqonayso inay shirkadda DP World ay doonayso inay la wada wareegto dekadaha la jaarka ah ee
dekadooda sida Jabuuti, Yemen iyo Somaliland si aanay usoo bixin dekadda ka
dheeraysa dekadoodda, haseyeeshee haddii shirkadda Balore ee Faransiiska ah loo
ogolaan lahaa inay maalgashaddo dekadda Bebera ay kaalin weyn ka qaadan lahayd
gobolka, isla markaana la tartami lahayd dekadaha gobolka ku yaalla, maadaama
oo shirkadda Faransiiska ee Balore aanay danno kale ka lahayn dekadda Berbera
marka laga reebo macaashka ay ka rabto, isla markaana aanay jirin dekad u dhow
oo Faransiis ah oo aanay rabin inay dekadda Berberi la tartanto ama ay
dhaaftaba, taasina way fursad u siinaysa in dekadda Berbera noqon lahayd dekad
caalami ah oo dekadaha kale ee
mandaqadda ku yaalla la tartanta, waa sida ay ku doodayaan dadka doonayey
inay shirkadda Balore maalgashato dekadda Berbera.
Si kastaba ha ahaatee,
xukuumadda Somaliland ayaa si rasmiya heshiish ula soo saxeexatay shirkadda DP
Wolrd, taas oo xildhibaanadad golaha Wakiiladana laga sharciyeeyey, haseyeeshee
waxa aan wali la xalin shaqaalaha dekadda ee loo yaqaan muruq maalka oo ka
cabsi qaba in shirkadan cusubi shaqaale kale keensato iyo inay meesha ka
baxaan, waxaanay wasiiradda hawshan loo xilsaaray la kulmeen dhawr jeer, balse
waa lagu kala kacay oo xal waara kama soo bixin.
Dhanka kale, caqabadaha kale
ee wali dhiman waxa kamid ah dadka deegaanka oo aan rabin in dekadda cid kale
lagu wareejiyo, isla markaana si weyn uga soo horjeedda, taasina waxay u
baahantahay in la xaliyo oo dadka deegaanka laga dhaadhiciyo faa’iidadda ugu
jirta wareejinta dekadda iyo dheefta ka faa’iidayaan deegaanka ahaan shirkadda.
Inkastoo dadka arrimaha
maalgashiga ka faaloodda ay tilmaamaan in marka shirkad goob maalgashado in
inta badan shaqaale jaban ka keensado dibadda, isla markaana ay shirkaddu
doonayso inay macaash badan hesho, sidaas darteed ay danaynayso shaqaale jaban
oo wakhti badana shaqeeya, taasina waxay caqabad ku noqonaysa dadkii ka
shaqaynayey inay dibadda uga baxaan, inkastoo xukuumaddu sheegtay in aanay
marna shaqaaluhu ka bixin doonin wax ku soo kordha mooyee.
Xukuumadda ayaa turtaba
dhibsatay wararka ay warbaahintu ka qorto heshiishkan, isla markaana sheegtay
in aanay ogolaan doonin in la carqaladeeyo heshiishkan warbaahintu aanay ahayn
inay heshiishyadan oo noocan oo kale ah oo ee aanay xogta ka hayn inay wax ka
qoraan.
Wasiirka madaxtooyadda
Maxamuud Xaashi oo ka mid ah guddida wasiiradda ah ee u xilsaarnaa heshiishkan
iyo meel marintiisa, ayaa sheegay inay
Xukuumadda Somaliland ka go;an tahay inay ka qabato Wariyeyaasha baahiyey warka
ka dhanka ah heshiishka maalgashiga dekadda Berbera, isla markaana hanjabaad
hawadda u mariyey warbaahinta qaarkood oo wax ka qoray heshiishka maalgashiga
dekadda Berbera inay ku jiraan gacmo saddexaad oo aan ahayn DP World iyo Somaliland,
iyagoo darafsadaxaad ku soo daray oo ah dalka Itoobiya inay qayb ka tahay
darafyadda heshiishkaasi ku jira.
“Nasiib-darro qaybo ka mida
warbaahinteenu iyadoo dunida sidaa inoo
amaanayso oo magaceenii iibinayso ayey been iyo hadalalo yaqyaqsi leh ka
qorayeen hesiiska, wuu burburay iyo waxan ayaa ku jira iyadoo la wada arkayo
iyo gacan sadexaad ayaan saxeexday, waa wax aad iyo aad u fool xun oo qarankan
sumcadiisa ceeb weyn ku ah, qarankan ma laha xisbiga KULMIYE Iyo xukuumadiisu,
Axmed Siilaanyo iyo golaha wasiiradu
kaligayo ma laha Umadda oo dhan ayuu ka dhaxeeyaa qaranku, maalinba cidbaa madax ka ah masuuliyadiisana
ay tahay qofku inuu aragti dheer yeesho ayaa muhiim ah, haduu ku saleeyo garaad
yar waa nasiib darro, dadkaa aan ka hadlayo waxa weeye waa rag kooban oo qalin
duurayaal saxaafadeed ah oo si khaldan u adeegsada warbaahinta madaxa-banaan,
oo u qaatay mihnada saxaafaddu inay tahay meherad lagu maxaafsado, ama lagu
qadhaabsado, saxaafaddu maaha mihnad lagu qadhaabsado waa mihnad Umadda u dhex
ah, xogo rasmiyana siisa, warar dhab ah siisa, xaqaa’iqa jira ka turjunta,
dareenka bulshada muujisa, wacyigalisa, warbaahintu xikmad balaadhan ayey
leeyahay, qarankan warbaahintiisa mudakarka ah ee doorka dheer ka soo qaatay
intii qarankani uu jiray waanu ku hambalyeynaynaa. Waxaanu leenahay raga noocaa
u fakaraya waanu u caqli celinayaa waanu
waaninaynaa.”ayuu yidhi wasiirka Madaxtooyada Maxamuud Xaashi.
Waxaanu intaas ku daray. “
Nabad galayada qarankan iyo sumcadiisa in meel lagaga dhaco xukuumad ahaan
inamada sidaa samayna waanu u caqli celinayaa haday ka waantoobi waayaaana waxay tagi doontaa in la toosiyo, qarankan
qori ayaa laga soo xoreeyey, maalin ayuu qorigu khatar ku ahaa , oo wado walba
wiil qori sitaa taagnaa oo baad dadka xoog kaga qaadayey, nin qori leh ayaa
qarankan laga xoreeyey, waaba se nin
qalin haysta oo budhcad badeed noqday looma dulqaadan karro, waanu ka
xoraynaynaa.”
Ugu dambeyn, Arrintan uu
wasiirku ka hadlay ayaa ka dambaysay ka dib markii la baahiyey warar ah in
heshiishka maalgashiga dekadda Berbera ee u dhexeeya Somaliland iyo Shirkadda
Dp Wolrd ay ku jirto gacan saddexaad oo ah dalka Itoobiya, haseyeeshee,
wasiiraddu waxay xuseen in aanu warkaasi waxba ka jirin, islamarkaana gacan
saddexaad ku jirin heshiishka ee labaddaasi dhinac yahay.
Barkhad-ladiif M. Cumar,
Hiiraan Online
[email protected]
Hargeysa, Somaliland